Интернет хакида тушунча ва тарихи

 

Интернет бу – Компьютерларини  халкапро микесдаги узаро алокаси  булиб халкаро махаллий (NSF NET туридаги) Компьютер алокаларини узаро маълумот алмашиниши ва стандарт келишувлар асосида амалга оширилади. Алокалар турли фирмаларнинг дастур таъминоти остида ишлаши ва ички маълумотларни базасини турли протокол оркали жунатилиши тушунилади.

        Интернетнинг узига хос хусуситяти шундан иборатки у TCP|IP протокол буйича узаро алокалар йулга куйилган. Улар ута ишончли булмаган линиялардлаги маълумотларни хам жунатиш, шунингдек прорамма таъминотини хар кандай аппаратураларда тез ва ишончли бажариш имконини беради.

        Интернет тизимининг адресати (URL-адрес ) хар бир компьютердаги уникал координаталарни ва интернетдан фойдаланиш маълумот олиш ва жунатиш имконини таъминлаб беради.

   Ижтимоий нуктаи назардан интернет бу уз тилида, этикасида информацион маданиятни шакллантиришдаги информация кенглиги хисобланади.

        Жисмоний маълумотлар телефон линиялари,  спутниклар ва модемлар оркали юборилади. Хозирги кунда китъалараро супер тезликдаги алока линиялари(давлат ва китъаларни богловчи) мавжуд. Бу алока линияларига аник режадаги географик хизмат этувчи кувватли линиялар уланган булиб улар асосан маълумотларин энг паст тезликда жунатади. Бу линияларга махаллий алокалар еки алохида компьютерлар уланади.

Интернетда минглаб компьютерларга таксимланган ресурслар ва уларни алокаларини бошкаришини ягона марказий компьютери мавжуд эмас. Алока АКШ куролли кучлар вазирлиги томонидан лойиха сифатида шаклланган ва максимал ишончлилиги ажралиб туради.

        Алокани ишончлилигини таъминлашда бир канча тамойилларга асосланади:

- Ахборотлар катта булмаган пакетларда жунатилади

- Кабул килинган пакетлар хатосиз булиши тасдикланган булиши керак

- Жунатилган пакетлар икки нусхада булади.

- Кабул килинган маълумотлар уз урнида бир канча пакетларда кайта тикланади

- Интернет алока тизимини урнатишда баъзи бир масалаларни хал этиш зарур:

- TCP|IP алока тизими ташкилоти

- ички алока тизимдаги барча фойдаланувчиларни интернетдаги номи ва адресларни кабул килиш.

- Интернет тармогини махаллий алокага улаш .

- Бу тизимда маълумотлар жунатиш йулларни аиклаш ва бошкариш.

- TCP|IP тармогининг хавфсизлиги муаммоси.

1960 йилларнинг охирида АКШ нинг куролли кучлари экспертлари компьютерларини узаро бир-бири билан боглашни телефон линияларини АКШ нинг лойихаларини излаш вазирлигининг агенти билан биргаликда ишлаб чикди. Ундан олдин ARPNET лойихалаштирилган.

         Бу тармок синов учун шакллантирилган булиб  харбий сохада илмий изланишларни утказиш учун яратилган. Бу талаблар INTERNET тузилиши ва уни куриш тамойилларни хисобга олган холда кашф этган. ARPNET доимо компьютер- манбаларини олиш ва жунатишда узаро алока тизими сифатида кулланилди.

        ARPNET маълумотларни узатиш технологиясини “алокали-информацион пакетлар ” деб номланади .

        Бу технологияда юборилаетган маълумотлар бир нечта пакетларга булинади ва хар бир  булинган пакет узининг адресига эга булади. Пакетлар алока тизими оркали мустакил жойлаштирилади.

Алокали куллаш-кувватлашдаги жавобгарлик алока тизимига эмас балки компьютерга кирувчи тизимга юклатилади. Бунда асосий тамойил хар бир компьютер бошка компьютер билан боглана олади. Алока шундай йулга куйилганки фойдаланувяилар томонидан конкрет тизимдаги структура хакида хеч кандай маълумот суралмаслиги лойихалаштирилган ва дастурлаштирилган.

        Маълумотларни жунатиш учун фойдаланувчи уз адреси оркали бошка фойдаланувчиларни адресини аник курсатиб жунатиш керак.

70 -йилларда ARPA билан хамкорликда маълумотларни жунатиш коидалари ва протоколлари турли  компьютер тармоклари оркали кайта ишланди.

Бу протокллар умумий ном билан TCP|IP деб айтиш мумкин ва улар бугун биз хозирги вактда фойдаланаетган компьютерларимизни чегараларимиз оркали бошка бутун дуне алока тизимига чикишимизни таъминлашда кайта ишланган. 70-йиллар охирига келиб бутун дунё             “бир ургимчак уясига” ухшаган Компьютер тармогига уланди.

    Интернет ишларни натижасида бажарилиши аксарият кабул килинган карорларни тугрилиги тасдикланди.

INTERNET асосчилари IP дастур таъминоти буйича хамма типдаги компютрларга урнатишни бошлашди. Кейинчалик у турли хилдаги компьютерларни узаро алока усули булиб колди. Бу турдаги схема давлатга хам турли компьютерлар сотиб олиш сиесатини юргузувчи университетларга хам екиб тушди. Хар бир харидор узи хохлаган типдаги компьютерларни сотиб ола бошлади. Уша вактда (1980й) “UNIX”операцион тизимни кайта ишловчилари  орасида ‘’Компьютер конференция’’ утказишди. ARPANET пайдо булгандан 10 йилдан сунг LAN махаллий хисоблаш алока тармоги пайдо булди . У билан бир вактда ишчи станциялар деб номланувчи rомпьютерлар пайдо була бошлади. Аксарият бундай станцияларга UNIX операцион тизими урнатила бошлади.Бу операцион тизим IP протколи тизими билан ишлаш имкониятига эга. Янги масала ва усулларни пайдо булиши билан янги эхтиеж хам пайдо булди: Яъни ташкилотлар узининг махаллий алока тизими билан ARPANET га уланишини хохлаша бошлади.

Бу эса уз навбавтида хамма ташкилотларни узаро бир алока  тизимини шаклллантириши кераклигини такоза этиб куйди.

        Бу янги алока тизимлари ичида NSFNET алока тизими энг мухими эди. Миллий Илмий Фонди ташаббуси билан ишланди. 80-йилларнинг охирга келиб NSF 5 та супер Компьютер марказларини кашф этди ва ундан хар бир ташкилот фойдаланиши учун имкониятини ташкил этди. 5 та бундай марказ ташкил этилишини сабаби шундаки ундан фойдаланиш жуда киммат эди. Худди шунинг учун улардан кооператив фойдаланиш йулга куйилган эди. Алокани йулга куйиш буйича муаммолар тугила бошлади: бу марказларнми улаш усуллри ва ундан фойдаланувчиларга йул бериш талаб килинарди. Аввалига ARPANET алокада булиш ва фойдаланиш йулга куйилган эди лекин бу карор харбий тармокнинг бюрократияда булиши ва ходимлар билан таъминлаш муаммолари пайдо булиши билан инкирозга учради.

        Кейинчалик NSF ARPANET нинг IP технологияси буйича узининг алока тизимини   ташкил этишни максад килиб олди. Марказлар 56 КВРS имкониятига эга булган махсус телефон линияларига уланди лекин хамма ташкилот ва университетларни улаш нафакат киммат булиши балки бундай телефон линиялари утказиш умуман иложи йуклиги яккол куриниб колди. Шунинг учун алока тизимини регионал тамойил кашф этиш йулга куйилди. Мамлактнинг хар бир кисмидаги бу тизимга кизиккон ташкилотлар узига якин булган уланиш марказларга уланиши керак.

Кейин эса улар марказлардаги супер компьютерларга уланади. Лекин фойдаланувчилар сонини олиниши натижасида алока тизимига улаш чегараланиб колар эди. 1987 йилга келиб MeriNetwork Inc яъни таълим тизими билан шугулланувчи ва Мичигандаги IBM ва MCI компанияларига алока тизимини ривожлантириш ва бошкари учун берилди.

   Эски жисмоний алока тизими ундан 20 баробар тез ишлайдиган телефон линиясига алмаштирилди. Улар жуда тез ишлайдиган машиналарга алмаштирилди.

  Минглаб коллежлар илмий изланиш ташкилотлари ва давлат ташкилотлари бундай бутун дуне алока тизимига улана бошлади.

Баъзи бир фойдаланувчилар бу компаниялар интернетдан фойдаланиш кимматлиги туфайли факат почтадан ва конференциясидан фойдаланишга уланишди. Хозирги кунга келиб хар бир хохловчи узига бу тизимдан алохида ойна очиш имконига эга .

90-йилларда алока тизимини усиши тезлашди. Маълумотларга караганда жунатилаетган маълумотлар хар ойда 20 фоизга усмокда. Бунга жавобан давлат ва бошка фойдаланувчилар кейинги йилларда алока тизимини кенгайтиришга харакат килишмокда. Качонлардир АКШ даги алока тизимидан юборилаетган ахборотлариннг тезлигини секундига 56000 бит эди. Бу тезлик жунатилаетган маълумотларни усиши натижасида жуда секин хисобланарди. Кейинрок унинг тезлиги 1,5 млн битга етди. Хеч канча вакт утмай секундига 45 млн битга етди.

1994 йилда АКШ хокимияти хафталик алока тизими бошкаришни , махаллий ташкилотлар хизматини кенгайтириш натижасида чика бошлади.

        Теодор Холм Нельсон гипертекстнинг асосчиси хисобланади. 1988 йилда AUTOdesk фирмасининг асосчиси Джон Уонер Теодор Нельсонинг лойихаси молиялаштирилди. WWW ни кашф килиниши асосчиси Том Бернерс -Ли 80-йилларни охирига келиб CERN  номли элементар физика лабараториясида маълумотларни алмашиш(физика) натижасида хамкорлик килишди.

Интернетдаги барча маълумотлар www алокасини богловчи ягона восита ва интернетдан маълумот олиш учун кириш пароли хисобланади.             

 

Yangiobod.arm@inbox.uz      

 2012-2013 © Tarmoq-internit

Конструктор сайтовuCoz